Nikaraguako sexu-aniztasunak erronka handiak ditu giza eskubideei, lege-babesari eta onarpen sozialari dagokienez.
Lege-aurrerapenak
- Homosexualitatea despenalizatzea: 2008ko martxoaz geroztik, sexu bereko pertsonen artean adostutako sexu-harremanak legezkoak dira Nikaraguan, Zigor Kode berria onartu ondoren. (Iturria: Equaldex)
- Diskriminazioaren debekua: Sexu-orientazioan oinarritutako diskriminazioa debekatuta dago zenbait eremutan, hala nola enpleguan eta osasun-zerbitzuetarako sarbidean.
Ley Nº 238, de Promoción, Protección y Defensa de los Derechos Humanos ante el SIDA
- Gorroto-delituak aitortzea: Sexu-orientazioa inguruabar astungarritzat hartzen da gorroto-delituak egitean (Iturria: Outright International).
Mugak eta erronkak
- Sexu bereko elkartzeak legez ez aitortzea: Nikaraguak ez du sexu bereko pertsonen arteko ezkontza edo elkartze zibilik onartzen.
- Genero-identitateari buruzko legeriarik eza: Ez dago genero-identitateari buruzko legerik, eta horrek babesik gabe uzten ditu trans pertsonak diskriminazioaren eta indarkeriaren aurrean. Artículo 66
- Indarkeria eta diskriminazio iraunkorrak: 2024an, gutxienez 108 indarkeria kasu erregistratu ziren LGBTIQ+ pertsonen aurka, 8 heriotza bortitz barne. (Iturria: SWI swissinfo.ch)
- Komunitatearen antolaketaren murrizketak: Daniel Ortegaren gobernupean, LGBTIQ+ mugimenduak eta giza eskubideak antolatzeko jarduerak kriminalizatu dira. (Iturria: LGBTQ+ Victory Institute)
Duela gutxiko ekimenak eta ekintzak
- “Aniztasun Duina” hezkuntza kartilla: 2023an, gobernuak kartilla bat argitaratu zuen, “Aniztasun Duina: aukeratzeko eskubidea eta errespetatzeko betebeharra” izenekoa, familiei zuzendua, familia ingurunean diskriminazioa murrizteko. (Iturria: Prensa Latina)
- Kongresuak eta elkarrizketa-guneak: Kongresu nazionalak sustatu dira, askotariko sexu-orientazioa duten pertsonen arteko elkarreragina eta eztabaida sustatzeko, indarkeriaren aurkako babesa eta diskriminaziorik eza bezalako gaiak jorratuz. (Iturria: Organización Panamericana de la Salud)
Testuinguru soziala
Nikaragua Erdialdeko Amerikako herrialde toleranteenetakotzat jo izan den arren sexu-aniztasunari dagokionez, gizartearen onarpena nabarmen aldatzen da hiriguneen eta landa-eremuen artean. Managua eta Granada hirietan, esaterako, LGBTIQ+ komunitateak onarpen handiagoa du, eta landa eremuetan, berriz, jarrera kontserbadoreak eta diskriminatzaileak jarraitzen dute. (Iturria: PDDH– La Procuraduría para la Defensa de los Derechos Humanos (PDDH)).
Laburbilduz, Nikaraguak lege aurrerapen batzuk lortu ditu LGBTIQ+ eskubideen arloan, baina erronka garrantzitsuei aurre egin behar die lege horiek eraginkortasunez ezartzeko, indarkeriaren aurka babesteko eta onarpen sozial zabalagoa sustatzeko.
Trans emakueam: diskriminatuenak eta erasotuenak
Trans emakumeak kalteberenak eta beren burua emakumetzat hartzeagatik diskriminazio eta indarkeria gehien jasaten dutenak dira LGBTI kolektiboaren barruan.
Trans emakumeak dira hezkuntza-mailarik txikiena dutenak: % 10 baino ez dira ikasketa teknikoak edo unibertsitate-ikasketak egin dituztenak (LGBTI pertsona guztiak kontuan hartuta, ehunekoa % 36ra iristen da). Halaber, diskriminatuenak dira ikastetxeetan (babesteko beharra argudiatuta, gauez eta larunbatetan baino ezin dira klasera joan), jazarpenak eta erasoak jasaten dituzte, eta gainerako LGBTI pertsonen maiztasun bikoitzarekin uzten dituzte ikasketak. Irakasleen diskriminazioari ere aurre egin behar diote, ez baitiete gonak edo soinekoak eramaten edota ile luzea izaten uzten. “Bigarren hezkuntza sentitu eta nahi bezala janzten den trans emakume gisa amaitzea balentria da”.
2016. urteaz geroztik osasun-arloko langileek trans emakumeentzako arreta espezifikoari buruzko eskuliburu bat badute ere (Asociación Nicaragüense de Transgéneras-ANIT elkarteak egina), osasun-arloko profesional gehienek trans identitatea nahasmendu psikologikoa dela uste dute oraindik. Bestalde, 2014. urtean, HIESaren intzidentzia % 18ra iritsi zen kolektibo horretan (% 9,7ra gizon gayen kasuan).
Era berean, diskriminatuta daude lana lortzeko garaian, eta lantokietan gainerakoek baino diru-sarrera txikiagoak izaten dituzte. Legeak beren identitatea islatzeko agiriak aldatzea eragozten dienez gero, lan bat eskatzen dutenean jaiotzean esleitutako sexua eta izena eta sarritan benetako itxurarekin bat ez datorren argazkia agertzen dituzten agiriak aurkeztu behar izaten dituzte. Hori guztia dela eta, trans emakumeen ohiko aukera sexu-lana izaten da, baina horrek arazo handiagoak ekartzen dizkie, hala nola GIBa, drogak eta indarkeria. Zehazki, 10etik 8k adierazi dute indarkeria jasan dutela, eta 3tik 1 sexu-harremanak izatera behartu dute (gainerako LGBTI pertsonen proportzioaren bikoitza).
Era berean, atxilotu, salatu eta auzitaratutako pertsonen ehunekoak bikoitzak dira trans emakumeen kasuan, gainerako LGBTI pertsonekin alderatuta: 3tik 1 atxilotu dute noizbait, 6tik 1 salatu dute, 18tik 1 auzitaratu dute, eta 14tik 1ek jasan ditu sexu-abusuak espetxean edo polizia-etxeetan (43tik 1ek gainerakoen kasuan). Horrez gain, trans emakumeak dira erlijio-ordezkariek gehien jazartzen dituztenak.
Bestalde, trans gizonak LGBTI komunitateko kolektiborik ikusezinena dira. Ez dago haiei buruzko azterlanik. Batzuek kolektibo lesbikoetan parte hartzen dute –ARTEMISA eta ADESNI kolektiboetan–, eta trans gizonen sare bakarra –eta birtuala– ezagutzen da, TRANSMEN NICARAGUA izenekoa.