Urtero, azaroaren 20an, munduak Trans Memoriaren Nazioarteko Eguna ospatzen du, transfobiak eta egiturazko indarkeriak eraildako transak gogoratzeko sortutako eguna. Baina egun hau ez da dolua bakarrik: itxaropenaren, erresistentziaren eta etorkizunaren aldeko konpromisoaren garrasia da, non trans izateak ez duen esan nahi arriskuan egotea.

Gogoratzea ekintza politikoa da. Gorroto-diskurtsoak berpizten diren eta identitate disidenteak zalantzan jartzen jarraitzen duten testuinguru global batean, trans memoria bizirik mantentzea gure gizarteak ahanzturaren gainean eraiki ezin direla baieztatzea da. Biktimak izendatzea isilarazi zituztenekin eta gaur egun duintasunez existitzeko borrokan jarraitzen dutenekin ordaindu gabe dagoen zorra aitortzea da.

Erdialdeko Amerika bezalako eskualdeetan, memoria honen urgentzia nabaria da. El Salvadorren, Hondurasen edo Guatemalan, trans emakume izatea heriotza-epai baten parekoa izan daiteke. Diskriminazioak hezkuntza, osasuna, enplegua eta justizia zeharkatzen ditu. Asko gaztetatik etxetik kanporatzen dituzte, eta pobrezia eta zigorgabetasun testuinguruetan bizi dira. Hala ere, Erdialdeko Amerikako trans aktibismoak tinko dirau, laguntza sareak antolatuz eta oinarrizkoena aldarrikatuz: bizitzeko eskubidea.

Ingurune hurbilago batean, legezko aurrerapenak – Trans Pertsonen Berdintasun Erreal eta Eraginkorrerako Legea, esaterako – urrats garrantzitsua dira, baina berdintasun formalak ez du diskriminaziorik gabeko bizitza bermatzen. Oraindik ere oztopoak daude enplegua, etxebizitza edo errespetuzko osasun-arreta lortzeko. Gainera, eztabaida publikoaren zati batek deshumanizazioa eta trans identitateen kuestionamendua normalizatu ditu. Horregatik, azaroaren 20an berretsi behar du konkistatutako eskubideak ez direla negoziatzen eta giza duintasunak ez duela atzerapausorik onartzen.

Salaketaz haratago, egun honek mundu bat irudikatzera gonbidatzen gaitu, non trans identitateak ospatuak izango diren, ez bakarrik onartuak; non aniztasuna aberastasunaren sinonimo izango den, eta ez bazterkeriarena. Beharrezkoa da aitorpen sinbolikotik ekintza zehatzera pasatzea: giza eskubideen ikuspegia duten politika publikoak, haurtzarotik errespetua sustatuko duen hezkuntza, osasun integralerako eta enplegu duinerako sarbide unibertsala, eta transak zigortu beharrean babestuko dituzten justizia sistemak.

Trans Memoriaren Nazioarteko Eguna ospatzea ez da soilik atzera begiratzea, baizik eta aurrera arduraz egitea. Aukera bat da estatuek, erakundeek eta herritarrek beren zeregina beren gain har dezaten mundu bidezkoago baten eraikuntzan. Oroimena ez baita minera mugatu behar: aldaketaren motor bihurtu behar da, bizitzarekiko konpromiso eta ez errepikatzeko berme.

Azaroaren 20a, beraz, negar egiteko eguna da, baina baita trans komunitateen erresilientzia, artea eta indarra ospatzeko eguna ere. Egun bat esateko, argi eta garbi, oroimena itxaropena dela, eta trans eskubideen aldeko borroka gizateria osoaren aldeko borroka dela.

Gogoratzea aurre egitea delako, eta aurre egitea etorkizuna ereitea delako.